Medium: https://medium.com/@cangokdere/irlanda-101-ef7a6b263cb8

Irlanda 101

Geçirdiğimiz bu karantina süreci boyunca belki yazı yazma alışkanlığımı tekrar kazanırım umuduyla göç serüvenimden biraz bahsedeceğim. Şubat ayı itibari ile yazılım kariyerime Amazon’un Dublin ofisinde devam ediyorum. Geçen yıldan bugüne kadar kendi tecrübelerimi yazarak yurt dışına taşınma süreci hakkında hem fikir vermek hem de İrlanda’ya gelmek isteyen arkadaşlar varsa bu ülke özelinde yapılması gerekenler hakkında bilgi vermek için bu yazıyı yazıyorum.

Mülakat Süreci

Dublin’i üniversite yıllarında 1 hafta ziyaret etme şansı bulduktan sonra aklımın hep bir köşesinde burada çalışmak vardı. Son zamanlarda bazı ani ve büyük kararlar alıp yurt dışında kariyerime devam etmek için planlamalarımı yaptım. Yazılım sektöründe Big-Four olarak bilinen Amazon, Google, Facebook ve Microsoft şirketlerinden Amazon ile mülakat sürecim başladı. Bu şirketlerde aslında mülakat süreci üç aşağı beş yukarı aynı. Bir pozisyon için CV’nizi gönderiyorsunuz, uygun görülürse online kodlama sorusu veya proje gönderilip ilk testiniz yapılıyor. Bu aşamayı geçerseniz telefon mülakatları ile karşılaşıyorsunuz, telefon mülakatlarını da yüz yüze (on site/on premise) mülakatlar takip ediyor. Pozisyonunuza ve firmanıza göre ufak farklılıklar olabilir.

Online test ve telefon mülakatlarını tamamladıktan sonra on-site interview için Dublin’e çağrıldım. İnsan kaynakları ile görüşüp uygun bir tarih ayarlandıktan sonra size bir davet mektubu gönderiliyor. Davet mektubunuzu aldıktan sonra vize başvurusu için gereken evrakları toplamaya başlıyoruz. İrlanda vize başvurularını VFS Global hallediyor. İnternet sitelerinde gerekli evrak listeleri mevcut. Ufak notlar olarak:

• Seyahat tarihinizi tamamen kapsayan ve poliçe bedeli belli olan bir seyahat sigortası yaptırmalısınız. Ayrıca poliçeniz ingilizce olmalı. Sigorta yaptırdığınız yerin müşteri hizmetlerini ararsanız size poliçenin İngilizcesini gönderiyorlar.
• Bu biraz ironik ama şu an çalıştığınız bir kurum varsa, bu kurumdan çalışan olduğunuza ve seyahat dönüşüsünde çalışmaya devam edeceğinize dair bir dilekçe ve 6 aylık maaş bordronuz. Ayrıca şirketin doğruluğunu kanıtlayan belgeler. (Tüm listeye https://www.vfsglobal.com/ireland/turkey/pdf/tourist-L.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.)
• https://www.visas.inis.gov.ie/AVATS/OnlineHome.aspx adresinden başvuru formunu eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurmanız gerekiyor. Mülakat amaçlı ziyaret için vize tipi olarak Other işaretlemeniz gerekiyor.
• Seyahat tarihinizi kapsayan otel rezervasyonları ve uçak bilet rezervasyonlarınız. İnsan kaynaklarına haber verdiğinizde genelde sizin adınıza rezerve ediyorlar.
• Tarihleri Dublin’i gezip görebilmeniz açısından mülakat gününden 2–3 gün önce gidip 1 gün sonra dönecek şekilde ayarlamanızı tavsiye ediyorum. Bu seyahat boyunca gıda, ulaşım, konaklama vb. temel ihtiyaçlarınız, vize ücreti ve de eğer biletleri ve oteli kendiniz ödediyseniz bu masrafların hepsinin 1 ay içerisinde geri ödemesi yapılıyor.

6 farklı kişi ile 1er saatlik geçen mülakat gününden ve kendi tecrübelerimden başka bir yazıda bahsedebilirim. Ne tarz sorular geldiğini ve soru örneklerini de internette çok fazla yerde bulabilirsiniz.

Mülakat sonrası 5 iş günü içerisinde insan kaynakları size olumlu ya da olumsuz dönüş yapıyor. Buradan itibaren benim taşınma planlarım da başlamış oldu.

Taşınma Süreci

Öncelikle belirtmek istiyorum ki olumlu dönüş haberinden işe başlayana kadar tahminen 3–5 ay geçiyor. Gecikmenin üç temel sebebi var:

• İhbar süreniz
• Çalışma izni başvurusu (Critical Skills)
• Çalışma vizesi başvurusu

İlk iki madde için sizin bir şey yapmanıza gerek olmuyor. İnsan kaynakları veya onların aracı kurumları ile çok fazla mail trafiği olacak. Sizden bir input bekledikleri durumda mümkün olan en kısa sürede dönüş yapmaya çalışın.

Çalışma izni dediğimiz Critical Skills Employment Permit belgesi sizin pasaportunuz kadar önemli bir belge. Çalışma izniniz çıktıktan sonra size bu belgenin orjinalini göndericekler. Bu belge elinize geçtikten sonra yine VFS Global ile bu sefer çalışma vizesi başvurusunda bulunuyoruz. Gerekli belgelere https://www.vfsglobal.com/ireland/turkey/pdf/Employment-L.pdf adresinden ulaşabilirsiniz. Bu başvuru için yine notlar:

• Firma ile imzaladığınız kontrat kesin isteniyor.
• Critical Skills belgesinin orjinali isteniyor. Başvuru sonucunda bu belge size geri gönderilmeli, “bakın burası çok önemli” ! :)
• Başvuru formundaki tarihlerin seyahat tarihleri ile birebir tutarlı olduğundan emin olun.
• Seyahat sigortası için Amazon bana bir poliçe göndermişti, ama bana söylenen - Türkiye’den benim de bir seyahat sigortası yaptırmam lazımmış. (1 haftalık bir sigorta yaptırdım)
• Firmadan işe alındığınızı, başlangıç tarihini ve pozisyonunuzu belirten imzalı bir mektup
• Gittiğinizde konaklayacağınız adres. Ben airbnb üzerinden 2 haftalık bir daire kiraladım. Niyet mektubunda da bu iki hafta içinde kalıcı evimi bulacağımı yazmıştım.

Dublin’e gitmeden veya aracı bir kurum kullanmadan kalıcı evinizi bulmanız çok olası değil.

Vize başvurunuzda tüm evrakların sorunsuz olması durumunda genelde tek giriş hakkı olan bir vize veriliyor. Ben daha önce 2 kez İrlanda vizesi aldığım için buna multi-entry olarak başvurmuştum. Tek girişlik vizeniz varsa, Irlanda’da IRP kartınız ile beraber çoklu giriş vizesini alana kadar ülkeden ayrılamazsınız. Aslında teknik olarak ayrılabilirsiniz ancak geri giremezsiniz. :)

Taşınma Masrafları

Burada başvurup işe alındığınız büyük firmaların neredeyse hepsi size taşınma sırasında yardımı olacak bir ödeme yapıyor. Bu ödemeyi Türkiye’de bir bankaya da alabilirsiniz ve ya bekleyip İrlanda’da banka hesabı açtıktan sonra oraya transferini isteyebilirsiniz. Eğer sizi 1 ay idare edebilecek bir birikiminiz varsa buraya gelip bir banka hesabı açtıktan sonra transfer yapılmasını tavsiye ederim. Diğer durumda ya tüm parayı yanınızda taşımanız gerekecek veya swift transferi yapmanız gerekecek.

Dublin’e Geldikten Sonra

İlk işiniz bir telefon hattı almak olsun. Türk hatlarımız roamingde biraz tuzlu. Three, Eir ve Vodafone buradaki en yaygın operatörler. Ben vodafone’u tercih ettim, diğerlerine nazaran kapsama alanı hafif daha iyi diye duymuştum. (Söylenti tabii emin değilim) İş başı yaptıktan sonra rolünüz gereği eğer şirketiniz size bir telefon verecekse genelde bu aldığınız hattı şirketinize devredebiliyorsunuz.

Telefon hattımızdan sonra hemen bir banka hesabı açtırmamız gerekli. Banka hesabı açılışı ve kartlarınızın size gelmesi 3–5 iş gününü bulabiliyor. Taşınma ödemesini henüz almadıysanız banka hesabını ne kadar erken açtırırsanız o kadar iyi olur. Taşınma ödemesinin transferi de 2 haftaya kadar zaman alabiliyormuş.

Banka hesabı açtırmak için normalde pasaportunuz, ev adresiniz (airbnb veya kalıcı adresiniz olabilir) ve adresinizi teyit eden bir adet fatura isteniyor. Ülkeye henüz geldiğiniz için bir faturanız olmayacak burada şirketiniz size üç farklı türde referans mektubu veriyor. Bu mektuplardan biri banka hesabınızı açabilmeniz için. Hesabı açarken verdiğiniz ev adresine banka kartınız ve pin kodunuz iki ayrı zarf ile ilerleyen günlerde teslim edilecek. Bazı bankalarda açılış işlemi için randevu almanız da gerekebiliyor.

Ev Bulmak

Muhtemelen bu serüvenin en zor kısmı. Açıkcası ben ev bulmanın beni bu kadar zorlayacağını hiç düşünmemiştim. Irlanda’da kiralık evlerin neredeyse hepsi eşyalı, bu sadece bavulunuzu toplayıp gelmenize imkan kılıyor. Kiralar baya tuzlu. Kiraci olabilmek icin bir başvuru sureci oluyor. Evleri bulmak için daft.ie sitesini kullanıyoruz. Ev sahiplerinin genel olarak istediği iki belge var: şirketinizden maaşınızın da yazılı olduğu bir mektup ve önceki ev sahiplerinizden bir referans mektubu. Bu belgeler olmadan bazı evlerin ‘viewing session’lara bile kabul etmeyebiliyorlar. Evi gördünüz, beğendiniz ve bu belgeleri de ev sahibine sundunuz diyelim. Bir diğer problem, bu evlere başvuranlar hemen hemen sizinle ayni profilde. Büyük bir firmada mühendis maaşı alıyor ve ülkeye yeni gelmiş… Dolayısıyla evi kimin tutacağı kura gibi. Şehir merkezi tahmin edebileceğiniz gibi biraz daha pahalı. Şehir merkezinden biraz daha uzaklarda daha uygun fiyata daha güzel evler bulunabiliyor, tren hattına yakın olmasına dikkat etseniz yeterli.

Evli olmanız ya da bir partnerinizin olması genelde sizin tercih edilmenize yardımcı oluyor, hele hele partneriniz de çalışıyorsa büyük ihtimalle başvurduğunuz eve kabul alırsınız. Türkiye’den sonra burada da bekara ev vermiyoruz vurgusuyla karşılaşmak tatsız oldu :)

Randevular

İrlanda’ya yerleşme sürecinde ev bulmak kadar önemli diğer kısmından ve kendi yaptığım hatadan bahsedeyim.

Dublin’de yapmanız gereken iki kritik başvuru var. Birincisi PPSN denilen sosyal güvenlik / vergi numarası. Diğeri ise eski adı GNIB, yeni adı IRP olan göçmen kartı. Bu sistemler randevuyla çalışıyor, ancak sistemler aşırı yoğun. İrlanda özellikle Brexit’ten sonra çok fazla göç alan bir ülkeye dönüşmüş. Benim buradaki büyük hatam bu randevuları buraya geldikten sonra almak oldu. Detaylar:

PPSN

Bu numarayı alana kadar her ay elinize geçecek net maaşınızın %55i “emergency tax” adı altında kesintiye uğruyor. Hemen ekleyim, kesilen tutarlar numaranızı aldıktan sonraki ayin maaşına ekleniyor. Randevular genelde 3 hafta sonrasına veriliyor. Maaşınızda kesinti olmaması icin bu randevuyu Türkiye’den ayrılmadan ayarlamaya çalışın. İdeal senaryo, İrlanda’ya geldiğiniz hafta bunu aradan çıkarmanız. Başvuru için, pasaportunuz, critical skills belgenizin orjinali ve insan kaynaklarından aldığınız PPSN başvurusu için referans mektubu gerekiyor.

Ben 17 Şubat tarihinde iş başı yaptım. PPSN randevum 20Mart haftasındaydı. PPSN numaramı alana kadar iki aylık maaşım kesintili yatmış oldu.

GNIB / IRP

Bu kart sizin yasal olarak Irlanda’da kalmaya hakkınız olduğunu gösteren göçmen kartı. Dublin havaalanında sınırdan geçerken critical skills belgenizi gösteriyorsunuz, polis size 3 ay İrlanda’da kalabileceğinize dair damgayı pasaportunuza vuruyor ve bu süre içinde IRP kartını almanızı söylüyor.

Bunun randevusu çok başka bir şey. Bildiginiz herseyi unutun durumu. Randevuyu kendiniz alacaksanız bilgisayar başında 2–3 gun aynı sayfada refresh spamleyip açık slot olmasını bekleyeceksiniz. Bunu sizin adınıza para karşılığı yapan insanların olduğu da söyleniyor. Otomatik randevu alan uygulamalar da mevcutmuş. Ama burda ana fikir bu randevuyu Türkiye’deyken almaya çalışın. Bu kart olmadan çoklu giriş vizesine başvuramazsınız. Kısaca, bu kart olmadan Irlanda’dan dışarı çıkamazsınız.

Ben randevuyu geldikten sonra aldım ve randevum Nisan ayındaydı. Covid-19 önlemleri gereği göçmen bürosu 20 Mart tarihinde kapatıldı ve İrlanda’da kalma izni olan herkesin iznine 2 ay süre eklendi. Göçmen bürosunun açılması henüz planlanmadığı için 25 Mayıs’da bu tarih 2 ay daha uzatıldı. Dolayısıyla halen IRP kartım yok ve bir süre daha ülke dışına çıkamayacağım gibi görünüyor.

Son olarak

Tam koşturmaca kısmını hallettim ve artık Dublin’in tadını çıkartabilirim dediğim an karantina başladı. Yurt dışına taşınmak başlı başına değişik bir tecrübe iken karantina ile bir üst seviyeye taşındı. Karantina sürecini İrlanda hükümeti iyi yönetiyor, insanlar da mümkün oldukça yönergelere uymaya çalışıyor. Sosyal mesafenin efektif bir şekilde uygulanıyor. Evinizin 2 km yakınlarında yürüyüş ve market alışverişi yapmanız ve bunun dışında dışarı çıkmamanız isteniyor. Beş fazlı bir normalleşme planı açıklandı, faz geçişlerinin tamamlanması Eylül ayının sonunu bulacak gibi duruyor.

Ne kadar karantina süreci olsa da şu ana kadar Dublin hakkında izlenimlerim çok olumlu. İnsanlar gerçekten çok sıcak kanlı ve sohbet etmeyi seviyorlar. Çok fazla turist olduğu için de karışık bir kültür var. Her şey normale döndükten sonra Dublin için bir yazı daha yazmayı planlıyorum.